Hàng loạt sai phạm ở 'lò sản xuất tiến sĩ'

    Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa có kết luận việc xác định chỉ tiêu, tổ chức tuyển sinh, cấp phát văn bằng, chứng chỉ trình độ thạc sĩ, tiến sĩ của Học viện Khoa học Xã hội, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Học viện này từng gây xôn xao khi "sản xuất được 350 tiến sĩ" mỗi năm.

    Theo số liệu tự kê khai, năm 2017 đội ngũ giảng viên cơ hữu của Học viện Khoa học Xã hội gồm 21 giáo sư, 184 phó giáo sư và 249 tiến sĩ. Song qua kiểm tra cho thấy, số giảng viên cơ hữu kê khai bao gồm cả cán bộ nghiên cứu của các viện, đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Số giảng viên của Học viện Khoa học Xã hội đến tháng 1/2017 chỉ là 7 phó giáo sư và 17 tiến sĩ.

    "Việc tự xác định đội ngũ giảng viên cơ hữu của Học viện gồm cán bộ nghiên cứu của các Viện, đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam là chưa phù hợp quy định", kết luận nêu rõ.

Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội trao đổi tại họp báo năm 2016

    Cùng một thời điểm hướng dẫn 44 học viên

    Quá trình kiểm tra, thanh tra Bộ Giáo dục phát hiện nhiều trường hợp được phân công hướng dẫn không đúng chuyên ngành, chẳng hạn có tiến sĩ Kinh tế nhưng được phân công hướng dẫn nghiên cứu sinh ngành Quản lý giáo dục, hay tiến sĩ ngành Nhân học hướng dẫn bảy nghiên cứu sinh ngành Dân tộc học.

     Khi kiểm tra danh sách phân công hướng dẫn thạc sĩ ngành Luật, Chính sách công đợt 1 năm 2015 và ngành Công tác xã hội năm 2015, Thanh tra Bộ phát hiện nhiều người được phân công hướng dẫn số lượng học viên tại cùng thời điểm vượt quá số lượng quy định.

    Tại một thời điểm có người được giao hướng dẫn 44 học viên gồm 29 học viên ngành Luật, 10 người ngành Chính sách công, 5 người ngành Công tác xã hội. 

    Việc phân công hướng dẫn nghiên cứu sinh cũng tương tự. Tại một thời điểm có giáo sư hướng dẫn 12 nghiên cứu sinh, phó giáo sư hướng dẫn 9 nghiên cứu sinh, tiến sĩ hướng dẫn 7 nghiên cứu sinh.

    Trong khi đó, theo quy chế, giáo sư được hướng dẫn tối đa 7 học viên cao học; còn ở bậc tiến sĩ, giáo sư hướng dẫn cùng lúc không quá 5 nghiên cứu sinh.

    Đào tạo tiến sĩ không đảm bảo kiến thức

    Kết luận thanh tra Bộ Giáo dục cho thấy công tác tuyển sinh, đào tạo trình độ tiến sĩ của Học viện Khoa học Xã hội có nhiều sai phạm, như chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ không đảm bảo khối lượng kiến thức tối thiểu.

    Với đào tạo trình độ tiến sĩ từ 2015 trở về trước, Học viện chỉ ban hành đề cương các học phần ở trình độ tiến sĩ, không ban hành chương trình đào tạo. Từ năm 2016 trở đi, Học viện xây dựng chương trình đào tạo nhưng cấu trúc, khối lượng kiến thức chưa đảm bảo quy định. Khối lượng kiến thức chương trình đào tạo tiến sĩ của Học viện chỉ gồm 16 tín chỉ trong khi quy định là từ 90-120. 

    Kiểm tra xác suất 5 hồ sơ nghiên cứu sinh cho thấy 3 hồ sơ có bằng thạc sĩ không phải là ngành phù hợp với ngành nghiên cứu sinh đang học hoặc đã tốt nghiệp. Theo báo cáo tự rà soát của Học viện, số nghiên cứu sinh có bằng thạc sĩ ngành khác với chuyên ngành đã được xét tuyển trong năm 2015 là 48, năm 2016 là 41.

    Nhiều thông tin trong hồ sơ nghiên cứu sinh không đầy đủ. Một số biên bản chấm luận văn tiến sĩ cấp cơ sở không ghi đầy đủ thông tin của buổi bảo vệ. Có hiện tượng tẩy xóa, sửa chữa trên sổ cấp phát văn bằng. Học viện chưa lưu giữ đầy đủ hồ sơ của những nhà khoa học ở ngoài cơ sở đào tạo tham gia hướng dẫn, tham gia hội đồng đánh giá luận văn, luận án.

    Ngoài trụ sở chính, Học viện đang tổ chức đào tạo trình độ thạc sĩ tại các cơ sở ở TP HCM, Đà Nẵng, Đăk Lăk. Điều này vi phạm quy định của Quy chế đào tạo trình độ thạc sĩ.

    Từ thực trạng trên, Thanh tra Bộ Giáo dục kiến nghị Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam chấn chỉnh công tác tuyển sinh, đào tạo của Học viện Khoa học Xã hội; làm rõ đặc thù trong việc sử dụng cán bộ khoa học của toàn Viện trong việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh của Học viện.

    Học viện Khoa học Xã hội phải rà soát toàn bộ hồ sơ học viên, nghiên cứu sinh, có phương án xử lý đối với các trường hợp phân công hướng dẫn luận văn, luận án vượt quá số lượng quy định, báo cáo việc thực hiện kết luận thanh tra về Bộ Giáo dục trước ngày 30/9.

    Năm 2016, thông tin Học viện Khoa học Xã hội "sản xuất" tiến sĩ được nhiều người quan tâm. Một tiến sĩ Toán tính toán "năng suất" năm 2015 cứ 1 ngày 3 giờ 55 phút Học viện cho ra đời một tiến sĩ. Từ đầu năm 2016 đến đầu tháng 4 đã có 58 tiến sĩ bảo vệ thành công, năng suất 1 ngày 1 giờ 15 phút ra một tiến sĩ.

    Tại cuộc họp báo thời điểm đó, GS Võ Khánh Vinh, Giám đốc Học viện cho biết ngoài giảng viên cơ hữu, Học viện vận động giảng viên có trình độ tiến sĩ trở lên ở các trường trên cả nước tham gia giảng dạy, nên tổng số giảng viên khoảng 2.000. GS Vinh cho rằng "so với khả năng hiện có chúng tôi còn có thể đào tạo số lượng nghiên cứu sinh nhiều hơn" và "con số 350 còn khiêm tốn".